|
5- Shanleyda: -
114p54
.Suubbanaha ayaa yiri bay yiraahdeen ruuxii 5 fududaysta, 5 buu ku wayaa:
- ruuxii fududaysta culummada, diintuu ku waayaa.
- ruuxii fududaysta madaxda, adduunyaduu ku waayaa.
- ruuxii fududaysta deriska, manaafic buu ku waayaa.
- ruuxii fududaysta marwadiisa, nolol wanaagsan buu ku waayaa.
115
.Suubanaha ayaa yiri bay yiraahdeen, ummaddayda waxaa ku imaanaya zaman ama waqti ay 5 jeclaanayaan, shanna illoobayaan:
- Waxay jeclaanayaan adduunyada, waxayna illoobayaan khaatumada.
- waxay jeclaanayaan daaraha, waxayna illoobayaa qubuuraha.
- waxay jeclaanayaan maalka, waxayna illoobayaan xisaabta.
- waxay jeclaanayaan ubadka, waxayna illoobayaan xaqa.
- waxay jeclaanayaan nafta, waxayna illoobayaan ilaahey.
Bari' bay iga yihiin, bari' baanna ka ahay.
116p55
.Suubanaha ayaa yiri bay yiraahdeen,ilaahey 5 ma siiyo qofna, illaa wuxuu u diyaariyaa 5 kale:
- ma siiyo shukuri celin illaa wuxuu u diyaariyaa siyaado.
- ma siiyo duco illaa wuxuu u diyaariyaa ijaabo ama ka aqbalid.
- ma siiyo istigfaar illaa wuxuu u diyaariyaa dembi dhaaf.
- ma siiyo tawbad keen illaa wuxuu u diyaariyaa aqbal.
- ma siiyo saddaqo bixin illaa wuxuu u diyaariyaa ka guddoon.
117
Sayid abuubakar rc ayaa yiri baa la yiri mugdiyadu waa 5, waxana ifiya 5 kale:
- waa mugdi adduunyo jacayl, waxana ifiya taqwo.
- waa mugdi dembigu, waxana ifiya tawbad keen.
- waa mugdi qabrigu, waxana ifiya tawxiidka.
- waa mugdi aakhiro, waxana ifiya camaal saalix ah.
- waa mugdi siraadku, waxana ifiya yaqiin hore.
118p56
Sayid Cumar rc wuxuu yiri baa la yiri haddii aanan gayb sheegasho (waxa maqan) ka cabsayn, 5 qof in ay ahlu janno yihiin baan uga marqaati furi lahaa:
- saaxibul ciyaalka faqiirka ah.
- zawjada ninkeedu ka raalli yahay.
- zawjada meherkeedi ninkeeda oo aan haysan ku saddaqaysatay.
- ruuxa labadiisa waalid ka raalli yihiin.
- iyo ruuxa dembi oo dhan ka tawbad keenay.
119
Sayid Cusmaan rc wuxuu yiri baa la yiri 5 arrimood ayaa mutaqiinta lagu gartaa:
- inuusan la fariisan cid aan diintiisu ku islaaxayn kana badiyo ama ka raayo carrabka iyo farjiga.
- haddii ay nimco adduunyo soo gasho, wuxuu u arkaa dhibaato soo gashay.
- haddii uu wax yar diinta ka helo, wuu ka qaniimaystaa.
- calooshiisa xalaal kama buuxiyo, isaga oo xaaraan iska ilaalinaya darteed.
- dadka dhan wuxuu u arkaa inay aakhiradoodii badbaadsadeen, isna halaagsamay.
120
Seyd Caliu rc wuxuu yiri baa la yiri haddii aanay 5 arrimood jirin, dadka dhan saalixiin bay ahaan lahaayeen:
- Jaahilnimo lagu qanacsanyahay oo aan la dareemayn.
- Adduunyo jacayl.
- hantida siyaadada ah oo lala bakhaylo.
- cibaadada is tustuska ah.
- isla toosniada (qummanaha qoorta ku jira).
121p57
.culummadu waxay isku raacday baa la yiri in ilaahey suubbanaha ku karaameeyey 5 sifo oo ah..
122p58
Ibnu camr ibnul caas wuxuu yiri baa la yiri 5 ruuxii laga helo wuu liibaanay adduun iyo aakhiro:
- Waqtiba waqtiga uu ku xigu wuxuu yiraa LAA ILAAHA ILLALLAAHU MUXAMMADDA ....
- markii dhib ku dhaco wuxuu yiraa INNAA LILLAAH WA INNAA ILAYHI RAAJICUUN WALAA XAW..
- haddii loo nicmeeyo wuxuu yiraa ALXAMDU LILLAAHI RABBIL CAALAMIIN ....
- hadduu hawl (aan xumayn) billaabayo wuxuu yiraa BISMILLAAHI R. RAXIIM.
- hadduu dembi ka dhaco wuxuu yiraa ASTAGFIRULLAAHAL CADIIMA WA ATUUBU ILAYHI.
123p59
Xasanul basri au wuxuu yiri baa la yiri 5 xaraf ayaa tawreed ku dhignayd:
- taajirnimo qanaaco ayey ku jirtaa.
- nabadgelyo dhib ka fogow bay ku jirtaa.
- xushmo shahawaat diid bay ku jirtaa.
- raaxo raaxaysi maalmo badan bay ku jirtaa.
- samirna maalmo yar buu ku jiraa.
124
Suubbanuhu swc wuxuu yiri baa la yiri 5 wax ka faa'iidayso intii aan shan wax kuu imaan:
- ka faa'iidayso dhallinyaranimadaada intii aadan duqoobin.
- ka faa'iidayso firaaqadaada intii aadan mashquulin.
- ka faa'iidayso hantidaada intii aadan faqrin.
- ka faa'iidayso caafimaadkaaga intii aadan xanuunsan.
- ka faa'iidayso noloshaada intii aadan dhiman.
125
Yaxye bin mucaad rc wuxuu yiri baa la yiri:
- ruuxii dheregtiisu badato hilibkiisa ayaa bata,
- ruuxii hilibkiisu batana shahawaatkiisa ayaa badata,
- ruuxii shahawaatkiisu bataanna dunuubtiisa ayaa badata,
- ruuxii dunuubtiisu badatana qalbigiisa ayaa qallala,
- ruuxii qalbiguu qallallana wuxuu ku qarqamaa balaayooyinka adduunyo iyo dhaldhalaalkeeda beenta ah.
126
Sufyaanu thawri rc wuxuu yiri baa la yiri 5 ayey fuqaradu dooratay, agniyaduna 5:
Fuqaradu waxay dooratay:
- nafta raaxadeeda.
- qalbiga firaaqadiisa.
- rabbi addoonimadiisa.
- xisaabtii fudaydkeeda.
- iyo darajo tii u sarraysey.
Agniyaduna waxa ay dooratay:
- Nafta tacabkeeda.
- qalbiga mashquulkiisa.
- adduunyada addoonimadeeda.
- xisaabta adaygeeda.
- iyo darajo tii u hoosaysey.
126p60
Cabdullaahi andaaki rc wuxuu yiri baa la yiri 5 waa qalbiga dawadiisa:
- saalixiinta la fadhigooda.
- qur'aanka aqriskiisa.
- caloosha faaruqeeda.
- qiyaamu laylka.
- iyo fajarka oo la khushuuco.
127
Culummo badan waxa ay isku raacday baa la yiri fikfikirka wanaagsan 5 buu u kala baxaa:
- fikrad aayaadka alle ah oo ay ka dhashaan tawxiid iyo yaqiin.
- fikrad nicmooyinka alle ah oo ay ka dhashaan maxabbo iyo kalgacayl diineed.
- fikrad yabooha alle ah oo ay ka dhashaan doonis iyo dadaal.
- fikrad gooddiga alle ah oo ay ka dhalato (jileec iyo jajabnaan).
- iyo fikrad cibaado yaridaada iyo alle ixsaan badnidiisa oo uu ka dhasho xishood.
128
Ruux xikmad badnaa wuxuu yiri baa la yiri taqwada alle waxa ka horreeya 5 isbaaro, ruuxa ka gudbaana tawqwada wuu gaaraa:
- in aad shiddada ka dooratid nicmada.
- in aad tacabka ka dooratid raaxada.
- in aad liidashada ka dooratid is qaadqaadka.
- in aad aamuska ka dooratid hadalka.
- in aad geerida ka dooratid nolosha.
129p61
Suubbanuhu csw wuxuu yiri baa la yiri:
- Faqu sirta ayuu ilaaliyaa.
- saddaqadu maalka ayey ilaalisaa.
- ikhlaasku camalka ayuu ilaaliyaa.
- runtu hadallada ayey ilaalisaa.
- la tashiguna aaraa'da ayuu ilaaliyaa.
130
Suubbanuhu csw wuxuu yiri baa la yiri maal aruurinta iyo tacbiddeedu 5 ayuu leeyahay:
- arruuntiisu daal ayey leedahay.
- dikiga alle ka mashquul ayuu leeyahay.
- cabsi in lagaa qaado ama lagaa xado ayuu leeyahay.
- magac bakhaylnimo luguu bixiyo ayuu badanaa leeyahay.
- saalixiinta oo aad ka mashquusho ama ka go'do ayuu leeyahay.
aruurin la'aantiisuna 5 ayuu leeyahay:
- raadintiisa oo ay naftu ka nasato.
- u gacan bannaanaashaha dhawrista dikriga alle dhawristiisa.
- in lagaa xado iyo lagaa qaato oo aad ka nabad tahay.
- kasbadashada magac deeqsinimo.
- iyo firaaqo u helidda saalixiin la joogga, maal ka faaruqidda darteed.
131p62
Sufyaanu thawri rc wuxu yiri baa la yiri qofna zamankan maal aruuris ma sameeyo illaa 5 sifo ayuu yeeshaa:
- Hawo dheeri.
- Adduunyo jacayl.
- Bakhaylnimo daran.
- Xaaraan ka dhawrsani yari.
- Aakhiro illow.
132
Gabyaa baa yiri:
- Kan adduunyo u doonnantahayow
ogow maalin walba saaxiib bay leedahay.
- nin bay nikaaxsataa iyada oo
meel kale looga galmoonayo.
- alla maxay adduunyo kuwo guur ka dalbaday
mid-mid u xasuuqday.
- anigu mid sirayo baan ahay beladuna
jirkayga ayey taako-taako ugu sii faafaysaa.
- sahay u qaata geerida kaarigii
safarku wuu dhaqaaqayaa buu naadiyee.
133p63
Xaatimul asam rc wuxuu yiri baa la yiri degdeggu shaydaan buu ka yimaadaa marka laga reebo 5 meelood oo sunnadii rasuulka alle ah swc:
- Martiga oo la martiqaado isla marka uu yimaado.
- diyaarinta maydka isla markuu geeriyoodo.
- gabadha oo la guuriyo isla marka ay qaan gaarto.
- deynta oo la bixiyo isla marka muddadii la gaaro.
- iyo dembiga oo laga tawbad keeno isla markuu kaa dhaco.
134
Maxamed Bin Duuri wuxu yiri baa la yiri ibliis waxa uu ahlu naar ku noqday 5 shey dartood:
- Dembigiisii ma uu qiran
- kama shallaynin
- naftiisa ma hiifin ama ma canaanan
- tawbad ma go'aansan
- naxariistii allena wuu ka quustay.
Balse Nabi Aadam cs waxa uu ahlu janno ku noqday 5 shey dartood:
- Dembigiisii buu qirtay.
- wuu ka shallaayey.
- naftiisa wuu hiifay.
- tawbada buu u degdegey.
- naxariista allena kama quusan.
135p64
Shaqiiqul balqi rc wuxu yiri baa la yiri 5 xaaladood ku shaqeeya:
- Alle ka cabsada baahida aad alle u qabtiin in la eg uun ee ha ka badinina.
- adduunyana ka qaata wax u dhigma inta aad ku noolaanaysaan uun ee ha ka badinina.
- allena ku caasiya inta aad cadaabkiisa u adkaysan kartaan in la eg uun ee ha ka badinina.
- adduunyana ka sahay qaata in u dhiganta inta aad qabrigiinna degganaanaysaan uun ee ha ka badinina.
- jannadana u sahqaysta in la eg inta aad rabtaan in aad deggenaataan uun ee ha ka badinina.
136
Sayid Cumar rc wuxu yiri baa la yiri:
- Waxan arkay saaxiib oo dhan, mana arag saaxiib ka fiican carrabka oo la dhawro.
- waxan arkay dhar oo dhan, mana arag dhar ka fiican waracnimo.
- waxan arkay maal oo dhan, mana arag maal ka fiican qaneeco.
- waxan arkay samafal oo dhan mana arag samafal ka fiican nasiixo.
- waxan arkay cunto oo dhan mana arag cunto ka fiican sabar.
137p65
Ruux xikmad badan ayaa yiri zuhdigu waa 5 xaaladood:
- Alle ku kalsooni.
- khalqiga oo laga dhawrsado.
- camal kasta oo alle darti loo sameeyo
- dulmiga oo xaggaaga loo badiyo>.
- iyo gacantaadu waxa ay shaqaysay oo lugu kaaftoomo.
Ruux ilaahay u cibaadeysanayey ayaa cibaadadii dhexdeeda ku yiri allahayoooow:
- Hawo dheeri baa i sirtay,
- adduunyo jacayl baana i halaagtay,
- shaydaan baana i lumiyey,
- naf xumaanta jecel baana xaqii iga xirtay,
- saaxiib xunna dembiyaduu igu gacan siiyey,
allihii kuwa gargaar weydiista u gargaari jirayow ii gargaar,
yaa adiga ahayn oo ii naxariisanaya ? .
138
Suubanuhu csw wuxuu yiri baa la yiri ummaddayda waxa ku imaan doona zaman ay 5 jeclaanayaan shanna illoobayaan:
- Adduunyada ayey jeclaanayaan aakhirana way illoobayaan,
- khalqiga ayey jeclaanayaan khaaliqna way illoobayaan,
- maalka ayey jeclaanayaan xisaabtiina way illoobayaan,
- qasriyaasha ayey jeclaanayaan qubuurtana way illoobayaan,
- nolosha ayey jeclaanayaan geeridana way illoobayaan.
138p66
Yaxye Mucaad wuxuu cibaadadiisii dhexdeeda ku yiri baa la yiri ilaahoooooow:
- Habeenku wax aan la koodkaaga ahayn kuma wanaagsanaado,
- maalintuna wax aan daacaddaada ahayn kuma wanaagsanaato,
- adduunyana wax aan dikrigaaga ahayn kuma wanaagsanaato,
- aakhirana wax aan cafiskaaga ahayn kuma wanaagsanaato,
- jannaduna wax aan aragtidaada ahayn kuma wanaagsanaato.
| 
