Siiradii Rasuulka swc

19- CABDULLAAHI BINU JAXSHI

"Qof loogu yeero Amiirul Mu'miniin kii ugu horreeyey"

Saxaabiga aynu hadda qaadanayno sheekadiisa waa saxaabiga ay xiriir qaraabo wadaagaan Rasuulka (scw), wuxuu ka mid ahaa asxaabtii ugu horeeyay ee soo gala diinta Islaamka. Cabdullaahi Binu Jaxsh waxaa dhashay Umaymata Binta Cabdil-mudhalib oo ahayd Rasuulka (scw) eeddadiis. Dhinaca kale wuxuu Cabdullaahi ahaa Rasuulka (scw) seedigiis, maxaa yeelay wuxuu Rasuulka (scw) qabay Zeynaba Bintu Jaxsh oo ay walaalo ahaayeen Cabdullaahi, marna ahayd hooyadii mu'miniinta. Cabdullaahi Binu Jaxsh wuxuu ahaa qofkii ugu horeeyay ee loo dhiibo calanka Islaamka, sidoo kale wuxuu ahaa qofkii ugu horeeyay ee loogu yeero Amiiral-mu'miniin.

Inkastoo aan la soo koobi karin guud ahaan taariikhda la xiriira habnololeedkii Cabdullaahi Binu Jaxsh, haddana waxaynu ka soo qaadanaynaa laga soo billaabo markuu soo islaamay. Wuxuu Cabdullaahi Binu Jaxsh soo islaamay, kahor intuusan Rasuulka (scw) gelin daartii ama gurigii Arqam Binu Arqam, oo ku beegnayd xilligii ay dacwada islaamka ku jirtay qarsoodi, sidaa darteed ayaa wuxuu Cabdullaahi ka mid noqday saxaabadii ugu horeeyay ee qaata hanuunka Rasuulka (scw), sidaasna ku soo islaama.

Hijradii Cabdullaahi Binu Jaxsh:

Markii uu Rasuulka (scw) u fasaxay asxaabtiisa inay u hijroodaan ama u guuraan magaallada Madiina, iyagoo la cararaya diintooda iyo hagardaamada iyo dhibaatooyinka kaga imaanaysa gaaladii Qureysh, wuxuu Cabdullaahi Binu Jaxsh galay lambarkii labaad saxaabadii hijrootay, oo waxaa fadliga hijrada kaga hormaray oo keliya saxaabiga la yiraahdo Abuu Salama. In si Alle dartii loogu hijroodo, loogana tago qoyska iyo dalka ayaanan ahayn wax ku cusub Cabdullaahi Binu Jaxsh, maxaa yeelay isaga iyo qaar ka mid ah qaraabadiis ayaa waxay hadda kahor u guureen meesha hadda loo yaqaano geeska Afrika ama Xabasha. Hase ahaatee, hijrada markan waxay ahayd mid ka xeel-dheer kana ballaaran tii hore. Waxaa Madiina u hijrooday dhammaan waalidka Cabdullaahi wuxuu dhalay oo ka koobnaa rag iyo dumar, waayeel iyo dhalinyaro, wiilal iyo gabdho yaryar., maxaa yeelay guriga Cabdullaahi wuxuu ahaa guri Islaam. Maba aynan ka sii bixin magaallada Makka jeer ay guryahoodii ka muuqdaan murugo iyo tiiraanyo, guryihii camirnaa waxay noqdeen oo guryo cidlo ah oo la moodo inaan la deggin ama lagu caweyn weligeed.

Guryihii iyo hantidii Cabdullaahi oo la bililiqaystay:

Kama soo wareegin waqtigaas wax yar hijradii Cabdullaahi Binu Jaxsh iyo intii la socotayba ilaa maalintii danbe ay soo baxaan madaxdii Qureysh oo ku gaaf-wareeganaya xaafadaha magaallada Makka, bal si ay u aqoonsadaan ciddii ka qaxday magaallada ee ka mid ah muslimiinta, iyo intii ku hartayba. Waxaana madaxdaas ku jiray Abuu Jahal iyo Cutbata Binu Rabiica. Cutbata ayaa eegay guryihii ay lahaayeen qoyskii reer Jaxsh oo dabeeshii boorka badneyd ay garaacayso albaabadii guryaha, dabadeedna wuxuu yiri: �guryihii reer Binii Jaxsh waxay noqdeen guryo cidlo ah oo u oonaysa dadkeedii�. Abuu Jahal ayaa ku yiri �yey ahaayeen kuwaas jeer ay guryahoodii u ooyaan?!�. Intaa kadib wuxuu Abuu Jahal taabsaday gurigii Cabdullaahi Binu Jaxsh, waxayna guryahaas ahaayeen guryaha magaallada Makka ku yiilay kuwooda ugu quruxda badan, uguna hodontinimo badan, oo waxaa yaalay alaabo fara badan. Abuu Jahal wuxuu gurigii Cabdullaahi ugu isticmaalay sida qofka hantida leh ugu isticmaalo hantidiisa.

Raalli ma ka tahay in gurigaaga laguugu beddelo guri Jannada ku yaala:

Cabdullaahi Binu Jaxsh markii loo sheegay wuxuu Abuu Jahal ku sameeyay gurigiisa, wuxuu u sheegay Rasuulka (scw), wuxuuna Rasuulkka (scw) ku yiri isagoo bishaaro ugu beddelaya bililiqada gurigiisa: �miyaadan raalli ku noqonaynin Cabdullaahiyow inuu Eebbe kuugu beddelo gurigaaga guri ku yaala Jannada�. Cabdullaahi ayaa yiri �haa� Rasuulkii Allow. Rasuulka (scw) ayaa haddaba ku yiri �gurigaas ayaad leedahay�. Hadalkii Rasuulka (scw) waxay dejisay naftii Cabdullaahi, wuuna il-qabowsaday.

Imtixaankii ugu darnaa ee la mariyay Cabdullahi Binu Jaxsh:

Cabdullaahi Binu Jaxsh ma uusan sigin inuu ku nasto magaallada Madiina, kadib wixii ka soo gaaray labadiisii hijradood oo dhibaato iyo hagardaamooyin ah. Ma uusan Cabdullaahi sigin inuu dha-dhamiyo raaxada dha-dhankeeda markii uu dhex joogay ansaartii Madiina, kadib wixii qureysh ka soo gaaray oo dhibaatooyin ah ilaa uu Eebbe (sw) doono inuu Cabdullaahi la kulmo imtixaan kii ugu darnaa ee uu noloshiisa arko laga soo billaabo markuu soo islaamay.

Haddaba, akhristow kaalay aynu si wadajir leh u ogaano waxay tahay imtixaankaas qallafsan ama daran ee la mariyay saxaabiga jaliilka ah ee Cabdullaahi Binu Jaxsh.

Howl-gal milateri:

Wuxuu Rasuulka (scw) magacaabay ama xushay siddeed (8) ka mid ah asxaabta, si ay u fuliyaan howlgal milateri kii ugu horeeyay ee la fuliyo islaamka. Siddeedaas qof waxaa ku jiray Cabdullaahi Binu Jaxsh iyo Sacad Binu Abii Waqaas, wuxuuna Rasuulka (scw) yiri: � waxaan amiir idinkaga dhigayaa kan idinkugu adkeysiga badan gaajada iyo oonka�, intaa dabadeedna wuxuu calankoodii u guntay ama u dhiibay Cabdullaahi Binu Jaxsh, waxaana la yiraahdaa wuxuu Cabdullaahi ahaa kii ugu horeeyay ee madax looga dhigo ilaalo ka mid ah muslimiinta. Waxaa kaloo la sheegaa inuu ahaa ninkii ugu horeeyay ee loo dhiibo calanka islaamka Xamsata Binu Cabdul-Mudhalib, waxaa kaloo la sheegaa kuwo kale.

Dhambaal sireed:

Rasuulka (scw) wuxuu Cabdullaahi u xaddiday ama u tilmaamay meeshii uu aadi lahaa, wuxuuna u dhiibay dhambaal ama qoraal, isagoo faray inuusan eegin waxa ku qoran ilaa uu ka socdo labo maalmood socdaalkood. Ilaaladii uu hoggaaminayay Cabdullaahi Binu Jaxsh markay socdeen labo maalmood, ayaa wuxuu Cabdullaahi furay waraaqdii, waxaaba ku qoran sidatan: �haddaad eegtid qoraalkaygan soco ilaa aad kaga furatid Nakhla oo u dhaxeysa Dhaa�if iyo Makka, waxaadna is dul-taagtaa wararka qureysh, noolana imow wararkooda..�. Maba dhammeystirin Cabdullaahi aqriska dhambaalka jeer uu durbadiiba ka yiraahdo �maqlid iyo aqbalid waxaa iska leh Nebigii Alle�, dabadeedna wuxuu asxaabtiisa ku yiri: � wuxuu Rasuulka (scw) i faray inaan socdo jeer aan ka gaaro Nakhla, si aan u daba galo oo aan ugu keeno Rasuulka (scw) wararka Qureysh, wuxuuna iga reebay inaan qasbo mid ka mid ah idinka si uu ii raaco, qofkii doonaya oo jecel shahaado iyo inuu jidka Alle ku dhinto ha i soo raaco, qofkaan doonaynin ha iska noqdo isagoo aan la canaanan�. Asxaabtii ayaa waxay hal mar yiraahdeen �maqalnay oo aqbalnay Rasuulkii Alle, waan kuu raacaynaa meeshii uu ku faray Nebigii Alle�.

Intaa dabadeed waxay asxaabtii socdaan, waxay maalintii danbe gaareen Nakhla, waxayna guda galeen inay wareegaan waddooyinka dhexdooda, si ay u soo ogaadaan wararka qureysh. Iyagoo ku sugan xaaladdaas, ayaa waxay meel fog ka arkeen afar nin oo kala ah Camr Binu Al-Xadrami, Al-Xakam Binu Kaysaan, Cuthmaan Binu Cabdillahi iyo walaalkiis oo la oran jiray Al-Muqiira. Nimankan waxay wadeen ganacsi ay lahaayeen qureysh oo isugu jiray hargo iyo sabiib iyo waxyaabaha ay qureysh ka ganacsadaan.

Wadatashi ku saabsan xaalad degdeg ah:

Markay arrinku halkaas mareyso, ayaa asxaabtii waxay bilaabeen inay tashadaan, maalintaasna waxay ku beegnayd maalinta ugu danbeysa billaha xurmada leh, waxayna billahaas xurmada leh kala yihiin Dul-qicdah, Dulxijjah iyo Muxarram oo wada xiriira, iyo bisha Rajab. Waa billooyin ay carabta weligood xurmeyn jireen, oo waa xaaraan in dhiig la daadiyo ama in dagaal la qaado billahaas dhexdooda. Waxay yiraahdeen, haddii aan la dagaalano waxaan la dagaalanay billihii xurmada lahaa, waxaana ka dhalanaya taas in lagu tagri falo bishan iyo in lagu talo galo guud ahaan carada carabta. Haddii aan u kaadino ilaa ay ka tagto maalinta waxay galayaan dhulkii Xaramka, oo markaas way naga badbaadayaan.

Go�aanku waa in la laayo:

Natiijadii ka soo baxday wada tashigooda waxay noqotay in lala dagaallamo nimankaas, waxay haystaan oo hanti ahna la qaniimaysto, sidiina ayeey ku dhaqaaqeen. Durbadiiba waxay laayeen mid ka mid ahaa afartii nin, labo kalena way qafaasheen, halka kii afaraadna uu carar ku badbaaday. Cabdullaahi Binu Jaxsh iyo asxaabtiisiiba waxay soo kaxeysteen labadii nin ee la qafaashay, iyo hantidoodii, waxayna yimaadeen magaalladii Madiina.

�

Si daran ayeey u qoomameeyeen:

Markay u soo galeen Rasuulka (scw), uuna ogaaday falkii ay sameeyeen aad iyo aad ayuu uga xumaaday, wuxuuna si ba�an u dhaliilay falkii ay sameeyeen, isagoo la hadlayana wuxuu ku yiri: �wallaahi ayaan ku dhaartaye idinma farin dagaal, waxaan idin faray oo keliya inaad is-dul-taagtaan wararka qureysh, iyo inaad la socotaan dhaqdhaqaaqooda..�. Labadii nin ee la soo qafaashay arrinkooda dib ayuu u dhigay Rasuulka (scw), sidoo kalena ma eegin hantidii la soo qafaashay oo waxna kama uusan qaadan. Dhinaca kale, Cabdullaahi Binu Jaxsh iyo asxaabtii kale ayaa si daran uga qoomameeyay falkoodii ay geysteen, waxayna si dhab ahaan u yaqiinsadeen inay halaagsameen, khilaafka ay khilaafeen amarkii Rasuulka (scw) awgeed.

Waxaa dhibaatadoodii dhibaato kale ugu siyaadiyay inay walaalahoodii muslimiinta ay ku badiyaan canaan fara badan, iyo iyagoo markasta ay xaggooda ka weji dadbaan., iyagoo ku oronaya: �waxay khilaafeen amarkii Rasuulka (scw)�. Waxaa sidoo kale dhibaatadoodii dhibaato kale ugu siyaadisay markay ogaadeen inay qureysh ka heshay dhacdadan mar-marsiiyo ay ku ceebeeyaan Rasuulka (scw) iyagoo qabiilooyinka kale ku oronaya �Muxammad wuxuu banneystay bishii Xurmada badnayd, wuxuu bishii xurmada badneyd daadiyay dhiig, hantidiina wuu qaatay, raggiina wuu qafaashay�.

Cidna ha weydiinin halka uu gaaray tiiraanyada iyo walbahaarka Cabdullaahi iyo asxaabtiisa ka soo gaaray wixii ka dhacay. Markii ay ku badatay walbahaarka, imtixaankiina uu ku cuslaaday, ayaa waxaa u yimid kii bishaareenayay, isagoo ku bishaareenaya inuu Eebbe (sw) ka raalli noqday falkii ay geysteen, arrintaasna wuxuu Alle ku soo dejiyay aayad qur�aan ah.

Bishaaro ka farxisay dhammaantood

Cidna ha weydiinin siday maalintaas u farxeen, iyagoo dadkiina ay billaabeen inay u tahniyadaynayaan oo ay u bishaaraynayaan, waxayna markaas aqrinayaan aayaddii qur�aanka ahayd ee ku soo degtay falkii ay sameeyeen awgeed.

Waxaa Nebiga (scw) lagu soo dejiyay oraahdii Eebbe (sw) ku lahaa:

�Waxay ku weydiinayaan dagaalka bisha xurmaysan, waxaad tiraahdaa dagaalka dhexdiisa waa weyn yahay, xannibid iyo is hortaag jidka Alle ah iyo in Alle lagu kufriyo iyo masjidka xurmeysan iyo ka bixinta ehelkiisa yaase kaga weyn Eebbe agtiis, gaaleynta dadka ayaa ka weyn dilka..�. Markay soo degeen aayadahan sharafta badan waxaa faraxday oo il-qabowsatay naftii Rasuulka (scw), wuxuu qaatay safarkii oo u qaybiyay muslimiinta, wuxuuna furasho ka qaatay labadii maxbuus, wuxuuna ka raalli noqday falkii ay sameeyeen Cabdullaahi Binu Jaxsh iyo asxaabtiis, maxaa yeelay waxay ahayd duulimaadkooda mid dhacdo weyn ku ah nolosha muslimiinta, qaniimada laga qabsaday dhacdadaas waxay ahayd qaniimadii ugu horeysay ee la qabsado islaamka, leyntii duulimaadkaasna wuxuu ahaa gaalkii ugu horeeyay ee lagu daadiyo dhiigiisa islaamka, maxaabiistii la qabsadayna waxay ahaayeen maxaabiistii ugu horeeyay ee muslimiinta u soo gacan gala, calankii duulimaadkaas lagu guntayna wuxuu ahaa calankii ugu horeeyay ee uu Rasuulka (scw) u dhiibo koox ka mid ah muslimiinta, amiirkeedana wuxuu ahaa amiirkii ugu horeeyay ee loogu yeero amiiril-mu�miniin, wuxuuna ahaa Cabdullaahi Binu Jaxsh.

Wixii intaa kadib, waxaa la soo gaaray duulimaadkii Badar, wuxuuna Cabdullaahi Binu Jaxsh ka muujiyay goobtii dagaalka wacdarro daran. Dabadeedna waxaa timid duulimaadkii Uxud, waxaana Cabdullaahi Binu Jaxsh iyo Sacad Binu Abii Waqaas kala soo gudboonaatay dagaalkaas sheeko aanan la hilmaami karin, ee aynu sheekada u dhaafno Sacad Binu Abii Waqaas, wuxuuna Sacad yiri:-

Tusaale ku saabsan geesinimadii Cabdullaahi:

Maalintii dagaalka Uxud waxaan la kulmay Cabdullaahi Binu Jaxsh, wuxuu yiri: �maad Alle baridid?�. Waxaan ku iri haa, waxaana labadeenii isula baxnay dhinac, waxaana baryay Eebbe (sw) annigoo leh: �Rabbiyow haddaan la kulmo cadowga waxaad igu soo aaddisaa nin dagaalyahan ah, caradiisa ay aad u daran tahay, aan la dagaalamo, isna ila dagaalamo, dabadeedna waxaad igu arsuqdaa inaan ka guuleysto jeer aan ka dilo, hubkiisana aan ka qaato. Cabdullaahi Binu Jaxsh ducadeyda ayuu aamiin u yiri, dabadeedna waxaa duceystay Cabdullaahi Binu Jaxsh, wuxuuna yiri �Ilaahayow waxaad igu soo aaddisaa nin caradiisu ay daran tahay, ahna dagaalyahan, adiga dartaa aan ula dagaalamo, isna ila dagaalama, dabadeedna i qabta oo iga adkaada, sanka iyo labada dhegoodna iga gooya, oo markaan berito (maalinta qiyaamo) kula kulmo aad tiraahdo maxaa loo gooyay sankaaga iyo labadaada dhegood, oo aan iraahdo adiga iyo Rasuulkaaga dartii ayaa la iiga jaray, oo aad tiraahdo run baad sheegtay.

Cabdullaahi oo ku shahiiday dagaalkii Uxud:

Sacad Binu Abi Waqaas wuxuu yiri: �ducada Cabdullaahi Binu Jaxsh waxay ahayd mid ka kheyr badan ducadeyda, waxaan arkay maalinta gelinkeeda danbe, isagoo Cabdullaahi la dilay, jirkiisana la googooyay. Waxaan arkay sankiisa iyo labadii dhegood oo laga soo laa-laadiyay geed. Eebbe (sw) wuxuu aqbalay ducadii Cabdullaahi Binu Jaxsh, wuxuuna ku maamuusay shahaado, sidii uu ugu maamuusayba shuhaddada sayidkooda oo ah Xamsata Binu Cabdil-Mudhalib. Rasuulka (scw) wuxuu hal qabri ku wada aasay Cabdullaahi Binu Jaxsh iyo Xamsata Binu Cabdil-Mudhalib, Ilaahay dhammaantood ha u naxariisto, innagana ha ina qaadsiiyo wadiiqadoodii toosneyd, aamiin.

SU'AALO: TIJAABI AQOONTA AAD U LEEDAHAY C/LAHI BINU JAXSHI